Checklist milieuzorg

Hoe groen is uw organisatie?

Het streven van de Nederlandse overheid is om in 2050 alle grondstoffen volledig opnieuw te gebruiken en om in 2030 de CO2-uitstoot te verminderen met 49% ten opzichte van 1990. Vervuilende procesindustrieën beschikken inmiddels wel over een samenhangend milieuzorgsysteem en worden ook gecontroleerd op hun milieuvervuiling. Maar net zo als elk huishouden zijn bijdrage zal moeten leveren, wordt ook van alle overige bedrijven en instellingen verwacht dat zij werken aan het bereiken van deze ambitieuze doelstellingen. Welke rol vervult uw OR daarin?

Ook uw organisatie koopt spullen in die mogelijk milieugevaarlijk zijn of geleverd worden in moeilijk afbreekbare verpakkingen. Hoe staat het bij u met het verbruik van gas en elektriciteit? Worden carpoolen en het gebruik van openbaar vervoer voldoende gestimuleerd? En zijn de producten die u maakt zo milieuvriendelijk als het kan? Uw ondernemingsraad moet op grond van de Wet op de ondernemingsraden (WOR, art. 28, lid 4) aan al deze milieuaspecten bijdragen en kan zijn overleg-initiatief-, advies- en instemmingsbevoegdheden daarvoor inzetten.

1. Beeld

Het begint er natuurlijk mee dat uw OR een goed beeld krijgt van de elementen en kenmerken van de eigen organisatie die milieuconsequenties hebben. Als er geproduceerd wordt, hoe zit het dan met het (her)gebruik van grondstoffen, energie en water? Welke vervuiling wordt er veroorzaakt; wat gebeurt er met het bedrijfsafval? Een deskundig rapport over de gevolgen en risico’s voor het milieu – vergelijkbaar met de risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE) van arbeidsomstandigheden – is wenselijk maar doorgaans niet verplicht.
Gebruik uw initiatief- en overlegrecht om zover te komen. Voor dienstverlenende organisaties zal dit doorgaans niet nodig zijn en bent u als OR heel goed in staat om zelf de verbeterpunten op te sporen. Maak hierbij gebruik van de kennis van uw collega’s, voor al op de werkplekken waar uw OR-leden niet of nauwelijks komen.

2. Overtuigen

De volgende stap is dat u uw bestuurder ervan overtuigd dat het loont om werk te maken van het milieubeleid. Maatregelen kosten geld, zeker, maar werken ook kostenbesparend. Bovendien draagt het bij aan het imago van de organisatie in de ogen van de samenleving. Daardoor kan het ook goed zijn voor de omzet en de klandizie.
Zoek steun bij andere functionarissen waaronder leidinggevenden en stafmedewerkers en maak gebruik van de halfjaarlijkse vergadering over de algemene gang van zaken om milieuzorg te bespreken met de bestuurder én de toezichthouder.

3. Koppelen

In de meeste bedrijven waar al op beleidsmatige manier, dus systematisch, aan het milieu wordt gewerkt, gebeurt dat volgens de principes van het arbobeleid: een goede en brede inventarisatie van milieubelasting, uitdiepen van specifieke milieuaspecten, opstellen, uitvoeren en evalueren van een milieuprogramma. Als in uw organisatie het te voeren milieubeleid minder complex is, ligt er dus een goede kans in de koppeling van milieu- aan arbeidsomstandigheden. Met name op het gebied van de verantwoordelijkheden. Als OR kunt u zelf het goede voorbeeld geven door van uw VGW-commissie (veiligheid, gezondheid, welzijn) een VGWM-commissie te maken.

4. Uitvoering

Een groots milieuverbeterplan is niet nodig; een lijstje met vijf concrete acties voor het komende jaar is al een heel mooi begin. Laat uw achterban weten dat dit dankzij aandringen van de OR is afgesproken en vraag ze toe te zien op de uitvoering.
Juist in de uitvoering van afgesproken milieumaatregelen gaat het vaak mis omdat onvoldoende duidelijk is wie er verantwoordelijk is en toezicht houdt op die uitvoering. Vaak wordt het achteloos op het bordje geschoven van een personeelsfunctionaris, een lid van het managementteam of nog erger ‘de leidinggevenden’. Die mensen zitten daar gewoonlijk niet op te wachten en krijgen ook niet de tijd en de bevoegdheden om dit extra werk te verrichten. Zorg voor heldere afspraken!

5. Voortgang

Sommige milieuvergunningen verplichten tot een openbare jaarlijkse rapportage. De OR heeft dan ongevraagd recht op deze informatie en bespreking daarvan. Ook als deze verplichting voor uw organisatie ontbreekt, is het zaak om periodiek de balans op te maken en in goed overleg te kijken op welke punten het beleid moet worden bijgesteld. Het jaarverslag is hiervoor de beste plek. Wees ook hierop attent en maak te voren afspraken met de bestuurder.

Adviesaanvraag op basis van artikel 25, lid 1, onderdeel l WOR

Als de bestuurder van plan is met het oog op het milieu een belangrijke investering te doen, het productieproces te wijzigen of een milieuplan of -zorgsysteem in te voeren of te wijzigen dan is hij verplicht hierover te voren uw advies in te winnen. Dat geldt ook voor een beleidsmatige invoering van MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen).
Ook besluiten die indirect belangrijke milieu-effecten hebben vallen op grond van deze bepaling onder uw adviesrecht. Denk aan de wijze van afvalinzameling of -verwerking, bedrijfsvervoer of het aanvragen van een omgevingsvergunning.
De meest gebruikte milieuzorgsystemen zijn ISO 14000 en EMAS van de Europese Unie.

Eerder gepubliceerd in OR Rendement