Hoe hard rommelt uw vulkaan?
Tijdens onze vakantie ging de Italiaanse boot vanwege ontploffingsgevaar niet naar de Stromboli vulkaan. ’s Avonds zagen we op de tv de beelden van de vulkaanuitbarsting. Vulkanen zijn echt gevaarlijk!
Signalen van onder het maaiveld
Kan de OR met een vulkaan vergeleken worden? De vulkaan is verbonden met het diepst van de aarde en alles wat daar is. Jaren kan hij stil en rustig zijn, maar dan gaat hij los. De opgebouwde druk zoekt een weg naar buiten. Grote brokken vliegen door lucht. Gas en vloeibaar materiaal vernietigt alles op zijn weg. Meestal wordt het daarna rustig tot de volgende uitbarsting en is de aarde vruchtbaar.
Tot zover de natuur. Maar nu de vraag: functioneert uw OR als een vulkaan in de organisatie? Is er verbinding met alles dat leeft in de wereld onder het maaiveld van uw organisatie? Hoe komen de signalen hiervan in uw OR terecht en hoe merkt u dat? En wat doet uw OR vervolgens met deze signalen?
Ontploffen in vijf fasen
De seismologen gebruiken voor vulkanen een kleurencode in 5 fasen. We noemen ze:
- De eerste fase, de groene fase, omvat het vredige OR leven. Alles is positief en er is een fijne onderlinge afstemming. Er is groei en bloei in de onderwerpen die in de OV op tafel komen. Het lukt de OR om te sturen op onderwerpen.
- In de gele fase zijn er wat botsinkjes onderling en ook met de bestuurder en sommige onderwerpen blijven al een beetje steken.
- In de oranje fase ontstaat er ongemak. Ondanks goede inzet van OR leden lopen de onderwerpen niet. Basisregels worden herhaald. Enkele collega’s gaan de kar trekken en andere collega’s zitten met de handen over elkaar. De oorzaak van deze situatie is de bestuurder en zijn meer dan trouwe management.
- In de rode fase worden tegenstellingen niet meer overbrugd. Zaken worden op de man/vrouw gespeeld of het gevoel overheerst dat het OR-werk geen zin (meer) heeft. De OR-voorzitter krijgt het verwijt dat er een solokoers gevaren wordt zonder terugkoppeling naar de rest van de OR.
- In de zwarte fase knalt de OR. Dieperliggende frustraties van de leden in de onderlinge samenwerking komen er uit. In de OV breken mensen eigenmachtig door de afspraken heen en werpen hun opvattingen blind naar de bestuurder. In de OV gaan de leden met elkaar in gesprek in plaats van met de bestuurder. Of in de OR-vergadering wordt vooral gezwegen waar het gaat om het besturen van zaken en er heerst onmacht. De persoonlijke agenda van OR leden is leidend, maar blijft dit onbesproken. Ook wordt er met de voeten gestemd en/of zijn OR-leden zijn onvindbaar.
Van binnen naar buiten
De vulkaan kan er niets aan doen dat hij vulkaan is. De OR is van en door mensen. Twee vragen hierbij.
- Als u bovenstaande vergelijking in uw team bespreekt op welk niveau bevindt u zich dan? Is een beetje gerommel vanonder de grond goed, of is dat voor u een goede reden om de koppen bij elkaar te steken met de vraag; wat beweegt ons?
- Is het huidige functioneren van de OR de beste manier om wat in het binnenste van de organisatie leeft naar buiten te brengen?