Beste OR, kijk toch eens verder dan adviezen en instemmingen!
Hoewel duidelijk in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) beschreven staat dat een ondernemer in ieder geval advies en instemming moet vragen over de onderwerpen beschreven in de artikelen 25 en 27 (WOR), lijkt maar weinig overleg in de BV Nederland dit ook daadwerkelijk als ondergrens te ervaren. Sterker nog, ik kom helaas vaak tegen dat een OR zich alleen maar bezighoudt met die onderwerpen die te koppelen zijn aan het advies- en instemmingsrecht. En dat is eerlijk gezegd doodzonde.
Behoefte
Medezeggenschap is immers van werkelijke waarde als het overleg zich richt op die onderwerpen waar ook behoefte voor inspraak is. Dus niet waar je recht op hebt! De onderwerpen die in artikel 25 en 27 staan beschreven moet je dan ook zien als het absolute minimum. Wanneer er geen enkele sprake is van een wederzijdse intrinsieke behoefte om met elkaar te overleggen, rest je nog het advies- en instemmingsrecht.
Van recht naar behoefte
De wet is in veel overleggen een belangrijk houvast voor het bepalen van de agenda. En dat is ook wel begrijpelijk. Wanneer werknemers en bestuurders met elkaar aan tafel gaan zitten is het makkelijk om de advies- en instemmingsonderwerpen te gebruiken als leidraad. Maar daarmee beknel je de mogelijkheden van medezeggenschap. Je kunt en mag het namelijk over veel meer hebben dan enkel de advies- en instemmingsonderwerpen. Deze ‘vrijheid’ geldt voor een OR, maar zeker ook voor een bestuurder. Als er behoefte voor inspraak is, geeft de wet het overleg vrij baan om het daar met elkaar over te hebben. De behoefte voor inspraak ontstaat bijvoorbeeld vanuit de zorg voor weeffouten en blinde vlekken. Of omdat er in de organisatie ergens ‘flessen van de band vallen’ waar de bestuurder geen idee van heeft. Kortom, het overleg is erbij gebaat dat je met elkaar die onderwerpen bespreekt die ook daadwerkelijk aansluiten bij de behoeften van de organisatie. Het advies- en instemmingsrecht heeft dan enkel waarde als de bestuurder onwelwillend is om met de OR een thema te bespreken.
Praktische tips
‘Makkelijker gezegd dan gedaan’ hoor ik u denken. Want hoe bepaal je samen met je bestuurder nu over welke onderwerpen het overleg van toegevoegde waarde is? En, misschien nog wel urgenter, hoe overtuig je je bestuurder ervan dat een onderwerp van belang is? Onderstaande tips hebben in de praktijk hun nut bewezen:
- Maak fanatiek gebruik van het artikel 24-overleg! Door periodiek met elkaar stil te staan bij het functioneren van medezeggenschap en gezamenlijk te onderzoeken bij welke ontwikkelingen de rol van de OR gewenst is, ontstaat er ruimte om voorbij de wettelijke verplichtingen thema’s voor het overleg te bepalen.
- Bepaal als OR ook zelf welke thema’s jullie van belang achten. Ook thema’s die nog niet op de beleidsagenda staan.
- Een formele adviesaanvraag of instemmingsverzoek is in sommige gevallen een noodzakelijke ‘finish’ van een overlegthema. Maak als OR goede afspraken met je bestuurder over de route die jullie gezamenlijk gaan afleggen.
- Wacht als OR niet af en formuleer bij elk thema voorlopige criteria. Wat zijn de zorgen, wensen en randvoorwaarden die de OR-leden nu al kunnen bedenken? Daar Je hoeft niet eerst precies te weten wat de plannen zijn om al invloed uit te oefenen!
- Maak meerdere keren per jaar ruimte voor reflectie, bij voorkeur met je bestuurder en eventuele andere gesprekspartners. Reflecteer op gelopen routes en de toegevoegde waarde van medezeggenschap.
- Thema’s zijn van belang als jullie dat als OR vinden! De wet is niet de leidraad. Jullie zicht op de organisatie is dat wel. Heb vertrouwen in je representativiteit.
- Thema’s van belang worden per definitie gedragen door de gehele OR (of een meerderheid daarvan).
- Gebruik het agenda-overleg met de bestuurder om thema’s van belang voor aan te kondigen.
- Wanneer een bestuurder de urgentie van een thema niet deelt, maak dan zorgvuldig en optimaal gebruik van artikel 24 (adviesrecht), artikel 27 (instemmingsrecht) of artikel 23.3 (initiatiefrecht).
Kijk voor meer informatie op www.nvgtr.nl of vraag het aan een opleider van MZLeeuw.