Een soort van sorry
Voetballer Steven Berghuis vertelde tijdens een interview na afloop van de wedstrijd dat hij in de kleedkamer een ‘soort van sorry’ heeft gezegd tegen zijn medespelers. Tijdens de wedstrijd had hij een fout gemaakt die ogenblikkelijk door de tegenstander was afgestraft. Maakte hij excuses of had hij spijt? Ook ondernemingsraden hebben van tijd tot tijd met een soort van sorry te maken.
Excuses & spijt
In de actuele discussie over de verantwoordelijkheid van de Nederlandse Staat voor het slavernijverleden speelt ook een begrippendefinitie. Want spijt betuigen is iets anders dan excuses maken en wat betekent dat vervolgens voor de aansprakelijkheid als excuses gemaakt zijn of spijt is betuigd?
Wat mij betreft vormen de excuses een verontschuldiging voor vertoond gedrag. Dat is de boodschap die je aan een ander overbrengt. Spijt is iets dat voor de excusesaanbieder zelf is weggelegd, omdat je het jammer vindt dat je in het verleden fouten hebt gemaakt. En combinaties van die twee begrippen zijn ook mogelijk: de ‘soort van sorry’ van Berghuis was destijds vast een combinatie van excuses en spijt, want hij zal er stevig van gebaald hebben dat de wedstrijd door zijn toedoen is verloren.
Verwachtingenmanagement
Iedereen maakt fouten. Dat overkomt de ondernemingsraad ook. De kunst is ze te onderkennen, te bekennen als er naar gevraagd wordt en ervan te leren. De achterban heeft – terecht of niet terecht – verwachtingen van de ondernemingsraad. In beide gevallen moet de OR – wat mij betreft – alert zijn op de verwachtingen die de achterban van de OR heeft. Die zijn niet altijd realistisch, want de OR kan belangrijke besluiten niet zomaar tegen houden. In zulke gevallen is het zaak om werk te maken van het verwachtingenmanagement, zodat de achterban weet wat de OR wel en niet aan invloed kan bieden. Ga luisteren, ga praten en leg uit, zodat de verwachtingen van de achterban naar een realistisch niveau worden bijgesteld.
Erkennen en leren
En als er fouten worden gemaakt: erken dat de OR het niet goed gedaan heeft. Probeer de schade te beperken en… leer van deze ervaring door een serieuze evaluatie. En vat het begrip ‘fouten’ in ruime zin op, want als doelstellingen niet worden gehaald, dan is dat ook een reden om te evalueren en van de ervaring te leren. Als er bijvoorbeeld te weinig kandidaten zijn voor de ondernemingsraad, dan is dat niet de schuld van de achterban, maar kan de raad bij zichzelf te rade gaan. Hebben we voldoende aan de weg getimmerd? Hebben we een plan gemaakt om kandidaten te werven en hebben we dat ook uitgevoerd? Hebben we medewerkers mondeling en schriftelijk benaderd om zich kandidaat te stellen? Hebben we voldoende informatie gegeven over nut en noodzaak van de medezeggenschap? Hebben we goed genoeg duidelijk gemaakt dat het OR-lidmaatschap voor de werknemer een kans is om zich te ontwikkelen én iets voor de organisatie te betekenen.
Sorry naar de achterban
En als de OR echt fouten heeft gemaakt: dan past er ongetwijfeld een soort van sorry richting achterban of bestuurder. In Amsterdam is in de trams de mededeling ‘opstaan voor iemand misstaat niemand’ te lezen. Dat geldt ook voor het maken van excuses, ook dat misstaat niemand.