Onzekere toekomst
In een krampachtige poging vast te houden aan de laatste strohalmen van mijn tanende jeugd heb ik besloten mij aan te melden bij het leger (Nationale Reserve). Nu is mijn jeugdige FOMO natuurlijk niet de enige reden van deze keuze. We hoeven tegenwoordig immers geen extreme denkoefening te doen om het nut van een extra paar handjes bij Defensie te onderschrijven. Mijn bijdrage aan de Geuzenbrief gaat echter niet over het wereldtoneel en de onzekere toekomst die daaruit dreigt. Deze bijdrage gaat over het besluitvormingsproces wat zich tussen mij en mijn echtgenote heeft afgespeeld in de aanloop naar deze keuze.
Scenarioplanning
Toen ik mijn intentie om toe te treden tot het leger een jaar geleden voorlegde aan mijn vrouw was zij niet bepaald enthousiast. Naast haar wellicht terechte feedback dat de krijgsmacht toch echt een gepasseerd station voor mij was, maakte zij zich vooral zorgen over de impact van deze nieuwe rol op ons gezinsleven en onze gezamenlijke tijdsbesteding. Ik heb inmiddels geleerd dat de kwaliteit van een huwelijk positief correleert met de mate waarin besluiten in overeenstemming met elkaar worden genomen. Er volgde dus intensief overleg waarin we een poging deden om de toekomstige situatie in kaart te brengen. We kwamen er echter al snel achter dat er heel veel scenario’s denkbaar waren. Zoveel dat een gegrond besluit om mij wel of niet aan te melden als reservist onmogelijk bleek.
Bij twijfel niet doen
Daar hadden we het bij kunnen laten. De potentiële negatieve gevolgen van mijn eventuele toetreding tot het reserveleger waren legio. En dan is het heel comfortabel om het risico niet te nemen en alles bij het oude te houden. Risico mijden lijkt sowieso een steeds fanatiekere trend te worden in onze maatschappij. Begrijpelijk als je ziet wat er gebeurt met mensen die onverhoopt toch risicovolle paden inslaan en daarbij fouten maken. De effecten van ‘foute’ beslissingen ervaren we in toenemende mate ondraagbaar. Terwijl het inslaan van nieuwe wegen juist tot waardevolle nieuwe ontdekkingen kan leiden.
Complexiteit en onzekerheid
In organisaties herken ik veelal dezelfde trend. De authentieke reactie op risicovolle voorstellen luidt vaak “niet doen!”. Ook medezeggenschapsorganen hebben de neiging om risicomijdend te zijn. En misschien is dat ook wel terecht. Ze hebben immers als taak de beleidsmaker te behoeden voor het maken van fouten. Maar als deze opdracht in de weg komt te staan van de innovatiekracht van een onderneming ontstaat er een spanningsveld. Ik pleitte in eerdere columns al voor meer medezeggenschap na besluitvorming en ik herhaal dit hier nogmaals.
Medezeggenschap na besluitvorming?
De afspraak die ik uiteindelijk met mijn eega heb gemaakt bestond uit twee delen. Enerzijds spraken we af dat, op basis van ons vooronderzoek en mijn midlifecrisis-management-ambities, ik ga starten met de vooropleiding. Anderzijds spraken we af dat we periodiek evalueren op basis van een gezamenlijk opgesteld lijstje met criteria. Deze criteria beschrijven de aspecten die we belangrijk vinden als we nadenken over een geslaagd Willem is Reservist Avontuur. De tussentijdse reflecties cumuleren naar een uitgebreide herziening van de eerste afspraak nadat ik een jaar heb gediend als reservist. Door ons allebei te committeren aan de gestelde criteria en bijbehorende routeafspraken ontstaat er ruimte om te exploreren zonder dat we onomkeerbare stappen zetten. We weten dat de uitkomsten onzeker zijn en we accepteren dat daar dingen anders kunnen lopen dan dat we zouden willen. Na een jaar volgt een nieuwe besluitvormingsronde waarin we kunnen besluiten om ermee te stoppen, ermee door te gaan of een variant tussen deze twee.
Vinger aan de pols
Een ondernemingsraad kan precies hetzelfde afspreken met zijn bestuurder indien de gevolgen van een voorgenomen plan onzeker zijn. In plaats van uitputtend te zoeken naar garanties of zelfs het plan a priori af te keuren, is het interessant(er) om inspraakafspraken te maken voor het proces na besluitvorming. Een ondernemingsraad is bij uitstek geschikt om te checken wat de effecten zijn van geïmplementeerd beleid. Koppel deze klankbord-taak aan een overeengekomen toetsingskader voor het wel of niet voortzetten van het beleid en je hebt een mooi recept voor inspraak na besluitvorming. Althans, zo zou het moeten werken. Ik moet nog starten met mijn militaire opleiding dus echte praktijkervaring met deze inspraakvorm heb ik nog niet. Ik ga er dus ook vanuit dat we onderweg ergens tegenaan gaan lopen dat we niet hebben voorzien. Maar dat is geen reden om er dan maar helemaal van af te zien.